صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) چیست؟،صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) یا به اختصار DOV یکی از نوآوریهای مهم در دنیای امور مالی غیرمتمرکز است که در سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده است. این صندوقها با هدف سادهسازی استفاده از ابزارهای پیچیده مالی همچون قراردادهای آپشن طراحی شدهاند و به کاربران امکان میدهند بدون نیاز به دانش عمیق از بازار مشتقات، از استراتژیهای مدیریت ریسک و کسب سود استفاده کنند.به طور کلی، آپشنها ابزارهایی هستند که در بازارهای مالی سنتی برای پوشش ریسک یا افزایش بازدهی کاربرد دارند؛ اما اجرای آنها نیازمند تخصص و تجربه بالا است. صندوقهای آپشن دیفای با اتوماسیون این فرایند و ارائه استراتژیهای آماده، شرایطی فراهم کردهاند تا سرمایهگذاران خرد و حتی نهادهای بزرگ بتوانند با سپردهگذاری داراییهای خود، از فرصتهای بازار بهرهمند شوند.
صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) چیست؟
نکته جذاب صندوقهای آپشن دیفای در سادگی عملکرد آنها نهفته است. سرمایهگذاران کافی است داراییهای خود را در این صندوقها سپردهگذاری یا استیک کنند تا این داراییها به صورت خودکار در استراتژیهای معاملاتی آپشن مورد استفاده قرار گیرد. پیش از ظهور DeFi Option Vault، اجرای چنین استراتژیهایی تنها برای سرمایهگذاران معتبر از طریق معاملات OTC یا برای کاربران حرفهای در صرافیهایی مانند Deribit امکانپذیر بود. در آن زمان، استراتژیهای مرسوم عمدتاً شامل معاملات کال (Call) و پوت (Put) نقدی بودند که بیشترین سود پایه در دیفای را فراهم میکردند. این استراتژیها همچنین با توزیع پاداش توکنها همراه بودند و سود بیشتری را برای کاربران ایجاد میکردند.
ویژگی دیگر این صندوقها آن است که وثیقههای موجود علاوه بر استفاده در معاملات آپشن، میتوانند سود حاکمیتی یا سپردهگذاری نیز به همراه داشته باشند. به این ترتیب، سه منبع درآمد به صورت همزمان در یک صندوق ایجاد میشود:
سود ناشی از معاملات آپشن
پاداش توکنها
سود حاصل از سپردهگذاری یا حاکمیت
ترکیب این سه لایه باعث ایجاد سودی بیشتر و پایدارتر میشود؛ سودی که در فضای دیفای پیش از این بیسابقه بوده است.
از سوی دیگر، بازارسازها برای خرید آپشنها از این صندوقها با یکدیگر رقابت میکنند. این رقابت منجر میشود آنها حاضر باشند هزینه و امتیاز بیشتری برای آپشنها بپردازند که در نهایت سود پایه بالاتری را نصیب صندوق و سرمایهگذاران آن میکند. بدین ترتیب، صندوقهای DOV توانستند ساختاری ایجاد کنند که نهتنها دسترسی کاربران عادی به ابزارهای پیچیده مالی را ممکن میسازد، بلکه بازدهی قابل توجهی را نیز به ارمغان میآورد.
دلایل اهمیت صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault)
تولید سود طبیعی
در گذشته، منبع اصلی سود در دیفای عمدتاً پاداشهای توکنی بود. هرچند برخی پروتکلهای بازار، بازارسازهای خودکار (AMM) و پروژههایی که از نقدینگی تحت مالکیت پروتکل یا Protocol-Owned Liquidity (POL) مانند OHM استفاده میکردند، مقداری سود پایه ایجاد میکردند؛ اما برای دستیابی به بازده سالانه بالاتر، وابستگی شدیدی به توزیع توکن وجود داشت.
مشکل اصلی اینجاست که چنین سودی مصنوعی و چرخشی است و به شدت به تورم قیمت توکن وابسته است. اگر جریان ورود کاربران جدید به دیفای متوقف شود و قیمت توکنها افت کند، این سود نیز از بین میرود و چرخه معیوبی که بارها در دیفای مشاهده شده، پایان مییابد.
برخلاف این رویکرد، صندوقهای آپشن دیفای (DOV) سود خود را به پاداشهای توکنی وابسته نمیکنند. این صندوقها از نوسانات داراییها درآمد کسب کرده و از طریق دریافت حق امتیاز آپشنها، سود واقعی را به دیفای وارد میسازند. همین مسئله باعث میشود مشکلاتی مانند کاهش سود در اثر بزرگشدن استخرهای نقدینگی برطرف شود؛ زیرا منبع سود، به جای وابستگی به توکنهای جدید، از بازارهای گسترده آپشن در خارج از دیفای تأمین میشود.
این سود واقعی و پایدار همان حلقه گمشده برای ایجاد مقیاسپذیری و ماندگاری بلندمدت در دیفای است. چنین ساختاری باعث میشود فاصلهای جدی با طرحهای پانزی شکل بگیرد و ارزش واقعی از دل بازار بیرون کشیده شود. جالب آنکه، میزان سود حاصل از نوسانات ضمنی در DOVها بین ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از ابزارهای مالی سنتی (TradFi) است. همین موضوع سبب شده مؤسسات مالی سنتی نیز به سرعت به سمت ارائه صندوقهای مشابه برای سرمایهگذاران خود حرکت کنند، زیرا DOVها محصولاتی کمریسک و کارآمدتر از سایر گزینهها هستند. از طرفی، این ابزارها دسترسی گستردهتری را برای همه افراد—not فقط نهادهای بزرگ—فراهم میسازند.
ارائه ابزارهای غیرخطی
بازار دیفای تاکنون به خوبی توانسته ابزارهای خطی یا دلتا-۱ مانند معاملات اسپات، وامدهی و وامگیری وثیقهای، و قراردادهای دائمی مارجین را مدیریت کند. این ابزارها از طریق قراردادهای هوشمند و مکانیسمهای لیکوییدیشن کارآمد مقیاسپذیر شدند. اما در زمینه ابزارهای غیرخطی مانند آپشنها، دیفای با چالشهای جدی مواجه بود. آپشنهای مبتنی بر دفتر سفارش (Order Book) در دیفای نه مقیاسپذیر بودند و نه کارآمد.
مشکل اصلی، لیکوییدشدن غیرخطی است؛ حتی صرافیهای متمرکز بزرگی مانند Deribit نیز در مدیریت آن دچار پیچیدگی هستند. برای نقد کردن پورتفویهای بزرگ آپشن، ابتدا با استفاده از قراردادهای دائمی دلتا کنترل میشود و سپس ریسکهای غیرخطی به تدریج و با حضور واسطه مدیریت میگردد.
صندوقهای آپشن دیفای راهحلی نوآورانه برای این مشکل ارائه دادهاند. آنها از مدل دوگانهای استفاده میکنند که در آن، بخشهایی مانند سرمایهگذاری، مدیریت وثیقه، کشف قیمت، پرداخت و تسویه بهطور کامل درون زنجیرهای انجام میشود، در حالی که مدیریت ریسک غیرخطی به صورت برونزنجیرهای پیش میرود. بدین ترتیب، تمام بخشهایی که نیازمند اعتماد صفر هستند شفاف و درون زنجیرهای باقی میمانند، سود از پیش مشخص است و کل فرآیند شفافیت کامل دارد.
این ساختار، نیاز به لیکوییدیشن را بهطور کامل از بین میبرد زیرا همه قراردادهای آپشن در صندوقهای DOV کاملاً وثیقهگذاری میشوند. همچنین، امکان توکنیزه کردن این قراردادها و معامله آنها از طریق دفتر سفارش یا RFQ به صورت مقیاسپذیر و بدون لیکوییدیشن وجود دارد. این نوآوری، نقطه عطفی است که حتی در TradFi نیز مشابهی نداشته و میتواند ساختار محصولات مالی را برای همیشه متحول کند.
ایجاد نقدینگی برای بازار آپشن
بازار آپشنهای رمزارزی تاکنون عمدتاً بر بیتکوین و اتریوم متمرکز بوده و صرافی Deribit منبع اصلی نقدینگی آنها محسوب میشده است. جالب است بدانید که حتی تا اوایل ۲۰۲۰، معاملات آپشن اتریوم بسیار محدود بود و نقدینگی کافی نداشت. تنها با ورود شرکت QCP و تزریق نقدینگی سنگین بود که بازار آپشن اتریوم جان گرفت و به مرور، حجم معاملات آن همتراز بیتکوین شد.
این تجربه نشان داد که برای رشد آپشنهای سایر رمزارزها نیز نیاز به سرمایهگذاری و تزریق نقدینگی سنگین وجود دارد تا بازارسازها، سرمایهگذاران و معاملهگران برای فعالیت در آنها ترغیب شوند. در این زمینه، دیفای توانست کاری را انجام دهد که CeFi در آن ناکام مانده بود: ایجاد رونق در بازار آپشن آلتکوینها.
صندوقهای DOV بهسرعت به ابزار اصلی معاملات آپشن آلتکوینها تبدیل شدند. اکنون برای رمزارزهایی چون الگوراند، لونا، آوه و آوالانچ صندوقهای قدرتمندی ایجاد شده است. این صندوقها با ایفای نقش منبع نقدینگی، باعث شدند که حتی صرافیهای متمرکز نیز با اعتماد بیشتری آلتکوینها را فهرست کنند.
این پدیده بسیار حائز اهمیت است، زیرا برای نخستین بار دیفای نهتنها یک لایه مکمل بر TradFi نیست، بلکه به منبع اصلی نقدینگی تبدیل شده و حتی از CeFi پیشی گرفته است. در نتیجه، دارندگان آلتکوینها و سرمایهگذاران دیگر گزینهای جز هودل کردن یا استیکینگ ندارند، بلکه میتوانند از طریق DOVها بازدهی قابل توجهی نیز کسب کنند. تقاضا برای این صندوقها بهطور چشمگیری در حال رشد است و پیشبینی میشود این روند همچنان ادامه یابد.
در نهایت، همانند دیگر ابزارهای مالی، شکلگیری یک بازار مشتقه سالم در دیفای، بهبود چشمگیری در نقدینگی بازار اسپات آلتکوینها ایجاد خواهد کرد. بنابراین، مشکل همیشگی کمبود نقدینگی در معاملات اسپات آلتکوینها بهمرور رنگ میبازد.
در تکامل صندوق های آپشن گام بعدی چیست؟
نکته جالب در مورد صندوقهای DOV، سادگی منحصربهفرد مدل آنها است؛ اما این تنها آغاز راه به شمار میرود. استراتژیهای فعلی این صندوقها که بیشتر شامل معاملات ساده کال و پوت هستند، اگرچه ابتدایی و تکراری به نظر میرسند، اما قابلیت توسعه و پیچیدهتر شدن دارند. برای مثال، میتوان از ساختارهای پیشرفتهتری استفاده کرد که بهرهوری وثیقه را افزایش داده و سود پایه بیشتری ایجاد کنند. حتی این امکان وجود دارد که استراتژیها فراتر از آپشنها رفته و به سمت استفاده از محصولات غیرخطی پیچیدهتر حرکت کنند؛ هرچند این مسیر با ریسک بیشتری همراه است. بهطور کلی، در دنیای صندوقهای DOV محدودیتی برای نوآوری وجود ندارد.
گام بعدی میتواند توکنیزه کردن قراردادهای آپشن باشد. این قراردادها در ادامه قابلیت معامله در بازارهای ثانویه را از طریق دفتر سفارش یا مدل RFQ خواهند داشت. با توجه به حجم بالای ارزش کل قفلشده (TVL) و تعدد صندوقها، صندوقهای DOV پتانسیل آن را دارند که به یک صرافی کامل مشابه Deribit در دیفای تبدیل شوند؛ جایی که مجموعهای گسترده از قراردادها و محصولات متنوع در دسترس خواهد بود. تحقق چنین چشماندازی یعنی امکان انجام تمام معاملات مشتقه تنها بر بستر قراردادهای هوشمند، اتفاقی شگفتانگیز و تحولآفرین خواهد بود.
علاوه بر تغییر در شیوه معاملات، صندوقهای آپشن دیفای نگرش تازهای به مدیریت داراییها ارائه میدهند. دیگر نیازی نیست که تنها سرمایهگذاران معتبر با سرمایههای کلان به استراتژیهای سازمانی دسترسی داشته باشند. حتی کاربری که تنها یک دلار در اختیار دارد، میتواند به صندوقهای DOV وارد شود و از سود حاصل از استراتژیهای پیچیده با نسبت بهینه ریسک به بازده بهرهمند گردد.
ویژگی مهم دیگر این صندوقها، فاصله چشمگیر آنها با مدل سنتی صندوقهای پوشش ریسک (Hedge Fund) با ساختار کارمزدی ۲ به ۲۰ است. در DOVها سرمایهگذاران کارمزد اندکی میپردازند یا حتی گاهی بدون کارمزد فعالیت میکنند، چراکه همه مشارکتکنندگان برای سرمایهگذاری و تأمین نقدینگی پاداش دریافت میکنند.
نهایتاً باید گفت ساختار پاداش توکنی در این صندوقها ابزاری برای حذف واسطهها از زنجیره تأمین مالی است. این مکانیزم بهعنوان بخشی از نوآوری دیفای شناخته میشود، نه بهعنوان منبع اصلی سود. به همین دلیل میتوان صندوقهای آپشن دیفای را نماد واقعی ارزشهای دیفای دانست؛ نقطه عطفی که میان جامعه دیفای و دنیای TradFi پلی ایجاد کرده و مسیر همگرایی این دو را هموار میسازد.
کدام پروتکل ها صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) را ارائه می دهند؟
ریبون فایننس (Ribbon.Finance) یکی از اولین پروژههایی است که توانست مدل گواه اثبات مفهوم (Proof-of-Concept) را برای صندوقهای آپشن دیفای به اجرا بگذارد. این پروتکل بر بستر اتریوم فعالیت میکند و بیش از ۲۰۰ میلیون دلار TVL را مدیریت میکند که عمدتاً شامل WBTC و اتریوم است. علاوه بر این، ریبون از داراییهایی مانند آوه، آوالانچ و stETH نیز پشتیبانی میکند. برای تسویه تراکنشها از پروتکلهای Opyn و Airswap و برای برگزاری مزایدههای درونزنجیرهای از Gnosis استفاده میکند.
تتاناتز فایننس (Thetanuts.Finance) یکی از صندوقهای DOV در حال رشد است که در حال حاضر روی اتریوم، بایننس اسمارت چین، پالیگان، فانتوم و آوالانچ فعال است. این پروتکل بهزودی به بیشتر شبکههایی که از ماشین مجازی اتریوم (EVM) پشتیبانی میکنند از جمله NEAR، Aurora، Boba، Solana و NEON گسترش خواهد یافت. تتاناتز علاوه بر صندوقهای WBTC و اتریوم، تمرکز زیادی روی آلتکوینها دارد و تاکنون صندوقی ۱۰ میلیون دلاری برای الگوراند و صندوقی ۲ میلیون دلاری برای لونا ایجاد کرده است. این پروتکل همچنین در حال توسعه صندوقهایی برای کاردانو و بیتکوین کش روی زنجیرههای BOBA، ROSE و NEAR است. نکته مهم آن است که تسویه و پرداختها بهطور مستقیم در خود پروتکل انجام میشود و نیازی به اشخاص ثالث نیست.
پروتکل StakeDAO در حال حاضر روی اتریوم فعال است و برنامه دارد سرویسهای خود را به شبکه پالیگان نیز گسترش دهد. استراتژی اصلی این پروتکل شامل استیکینگ استیبلکوینها، توکنها و همچنین تأمین نقدینگی در چندین پروتکل مختلف برای دریافت پاداش است.
از دیگر صندوقهای آپشن دیفای میتوان به فریکشن فایننس (Friktion.Finance) اشاره کرد که بر بستر سولانا فعالیت میکند و صندوقهای آپشن مخصوص بیتکوین، اتریوم و سولانا ارائه میدهد. این پروتکل محصولات ساختاری Convex عرضه کرده و مکانیزمی برای کاهش ریسک ضرر ناپایدار فراهم میآورد. همچنین کاتانا فایننس (Katana Finance) و تپ فایننس (Tap Finance) از دیگر صندوقهای DOV فعال در شبکه سولانا هستند.
اپیوم فایننس (Opium.Finance) نیز صندوقهایی برای اتر و 1INCH ارائه میدهد. علاوه بر آن، سیرن مارکتز (SIREN Markets) بر بستر پالیگان فعالیت میکند. در شبکه آوالانچ نیز صندوق Arrow Markets بهعنوان یکی از گزینههای شناختهشده در حوزه DOVها مطرح است.
سوالات متداول
-
صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) چیست؟
صندوقی در دیفای است که دارایی کاربران را جمعآوری کرده و بهصورت خودکار در استراتژیهای معاملات آپشن استفاده میکند.
-
هدف اصلی صندوقهای DOV چیست؟
ایجاد سود پایدار برای کاربران از طریق نوسانات بازار آپشن بدون نیاز به دانش تخصصی.
-
چه تفاوتی با استیکینگ معمولی دارد؟
در استیکینگ، سود از توزیع توکنهاست، اما در DOV سود واقعی از کارمزد و معاملات آپشن حاصل میشود.
-
چه داراییهایی در این صندوقها استفاده میشود؟
معمولاً بیتکوین (WBTC)، اتریوم و برخی آلتکوینها مثل آوه، الگوراند یا آوالانچ.
-
ریسک سرمایهگذاری در DOV چیست؟
ریسک اصلی، تغییرات شدید بازار و پیچیدگی استراتژیهای آپشن است، هرچند صندوقها معمولاً با وثیقه کامل کار میکنند.
-
چه کسانی میتوانند در این صندوقها شرکت کنند؟
همه کاربران دیفای، حتی با سرمایه اندک، میتوانند در DOVها مشارکت داشته باشند.
-
سود صندوقهای DOV از کجا تأمین میشود؟
از سه منبع: کارمزد معاملات آپشن، پاداش توکنها و سود استیکینگ یا حاکمیت.
-
آیا این صندوقها به افراد ثالث وابستهاند؟
بیشتر پروتکلها پرداخت و تسویه را درون زنجیره مدیریت میکنند تا نیازی به واسطه نباشد.
-
چه تفاوتی با صندوقهای پوشش ریسک (Hedge Fund) دارند؟
کارمزد بسیار پایینتری دارند و دسترسی آنها برای همه آزاد است، نه فقط سرمایهگذاران بزرگ.
-
آینده صندوقهای DOV چگونه پیشبینی میشود؟
آنها میتوانند به صرافیهای کامل آپشن در دیفای تبدیل شوند و دسترسی گسترده به محصولات مشتقه را فراهم کنند.
سخن پایانی
صندوقهای آپشن دیفای (DOV) یکی از نوآوریهای برجسته در اکوسیستم دیفای هستند که توانستهاند فاصله میان ابزارهای مالی پیچیده و دسترسی عمومی را از بین ببرند. این صندوقها با سادهسازی فرآیند معاملات آپشن و فراهم کردن امکان مشارکت برای همه کاربران even با سرمایههای اندک فرصتی کمنظیر برای کسب سود پایدار و واقعی ایجاد کردهاند.
برخلاف بسیاری از مدلهای دیفای که عمدتاً بر پاداشهای توکنی و سودهای مصنوعی تکیه داشتند، DOVها منبع سود خود را از نوسانات طبیعی بازار و معاملات آپشن تأمین میکنند. همین ویژگی باعث شده است این صندوقها از نظر پایداری، مقیاسپذیری و شفافیت گام بلندی به جلو بردارند و حتی توجه سرمایهگذاران سازمانی را هم به خود جلب کنند.
آینده این صندوقها میتواند تحولی بزرگ در بازار مشتقات و ابزارهای غیرخطی رقم بزند؛ جایی که دیفای نه تنها مکملی برای امور مالی سنتی (TradFi) نیست، بلکه بهعنوان منبع اصلی نقدینگی و نوآوری ایفای نقش میکند. به همین دلیل میتوان گفت صندوقهای آپشن دیفای نقطه عطفی در تاریخ دیفای به شمار میروند و میتوانند مسیر رشد این حوزه را برای سالهای آینده ترسیم کنند.
ممنون که تا پایان مقاله”صندوق آپشن دیفای (DeFi Option Vault) چیست؟“همراه ما بودید
بیشتر بخوانید