روشهای ارزیابی عملکرد و تحلیل امور دادرسی مالیاتی از سنتی به سیستمی تغییر کرد
به گزارش روابط عمومی مرکز دادرسی مالیاتی، مدیریت دادرسی مالیاتی استان قزوین با توجه به شاخصهای مختلف عملکردی، یکی از مدیریت های دادرسی مالیاتی برتر کشور در دو سال اخیر بوده است. به عنوان مثال، مدیریت دادرسی استان قزوین براساس شاخص تراز عملکرد (براساس شاخصهای کلیدی عملکرد-KPI) جزء 10 مدیریت دادرسی برتر کشور در سال 1403 بوده است. با توجه به همین موضوع، با سید حبیب موسوی مدیر دادرسی مالیاتی استان قزوین گفتوگو کردیم تا با عملکرد و دیدگاههای این مدیر موفق بیشتر آشنا شویم:
1- درباره سوابق تحصیلی و کاری تون در سازمان امور مالیاتی بخصوص در حوزه دادرسی توضیح دهید.
دارای مدرک کارشناسی ارشد مدیریت هستم و 27 سال سابقه کار در سازمان امور مالیاتی دارم. در پستهای مختلف سازمانی از کارشناس، کارشناس ارشد مالیاتی، رئیس گروه، رئیس امور اداره اجرائیات، معاون اشخاص حقوقی و حقیقی و نماینده هیئت حل اختلاف مالیاتی در استان قزوین سابقه فعالیت دارم. با توجه به شناخت دقیقی که از تمامی فرآیندهای مالیاتی در سالهایی که به عنوان نماینده با حفظ سمت و نماینده ثابت هیئتهای حل اختلاف مالیاتی فعالیت میکردم، داشتم، از اواخر آذرماه 1402 مدیر دادرسی مالیاتی استان قزوین شدم.
2- نقش و جایگاه مدیریتهای دادرسی و هیئتهای حل اختلاف مالیاتی در سازمان امور مالیاتی چیست؟
مدیریتهای دادرسی و هیئتهای حل اختلاف مالیاتی از لحاظ ایجاد عدالت مالیاتی و تعیین مالیات عادلانه و ایجاد فضای مثبت دادخواهی مالیاتی بین مؤدیان مالیاتی میتواند نقش بیبدیلی داشته باشد. همچنین رسیدگی به موقع به شکایات و صدور آرای منصفانه میتواند در تمکین عموم مؤدیان به مالیات عادلانه و ترغیب فعالان اقتصادی به همراهی با سیاستهای کلان دولت و حاکمیت بسیار با اهمیت تلقی شود.
3- مهمترین اقداماتی که به عنوان مدیر دادرسی انجام دادید، چه بود؟
مهمترین اقدام اینجانب طی دوران مدیریت دادرسی استان قزوین، ایجاد وفاق، حس همدلی همراه با برنامهریزی جامع و با استفاده از ظرفیتهای مغفول مانده برای دستیابی به اهداف سازمانی با مشارکت فکری همکاران توانمند خود بوده است. توضیح آنکه تمامی نمایندگان بند 1 هیئتها در مدیریت دادرسی مالیاتی استان قزوین افرادی هستند که دارای سوابق مدیریتی مثل رئیس امور مالیاتی یا بعضا معاون اداره کل بودهاند و به همین دلیل، نوع تعامل با آنها میبایست بسیار محتاطانه و توأم با ظرافت های مدیریتی باشد. در نتیجه، برقراری تعامل دوستانه و تشریح مشکلات پیش رو و مشارکت دادن آنها در تصمیمات و بهره مندی از نظرات مدیریتی این افراد میتوانست تنها راه قابل اطمینان برای دستیابی به اهدافی باشد که خود این افراد، برای تحقق آن قبلاً همدل و همراه شدهاند. تشکیل جلسات منظم اداری در ایجاد فضای مطلوب از لحاظ وفاق و همدلی در این مدیریت دادرسی نقش بسزایی داشته است.
از طرف دیگر، منظور از «برنامهریزی جامع»، تعیین دقیق تعداد آراء صادره قابل دستیابی در طول ماه با توجه به ظرفیت شعب هیئتها بود که میبایست در چارچوب اصول تدوین شده در خصوص واگذاری پروندههای دارای درجات اهمیت به شعب دارای تخصص مربوطه اقدام میشد و همین اتفاق افتاد.
همچنین موضوعاتی مانند انتخاب مأموران مجرب مالیاتی به عنوان نماینده با حفظ سمت هیئتها، افزایش تعداد تعیین نوبت آراء با توجه به توانمندهای برخی نمایندگان و همچنین تفاوت معنادار تخصیص پاداش برای همکاران توانمند و کوشا را میتوان از ظرفیتهای مغفول مانده برشمرد که در این دوره مورد توجه قرار گرفت و در افزایش سطح کارایی مدیریت دادرسی مالیاتی استان موثر بود.
4- مهمترین مشکلاتی که در مدیریت دادرسی دارید، چیست؟ اداره کل امور مالیاتی و مرکز دادرسی چه کمکی میتوانند بکنند؟
مهمترین مشکل فعلی مدیریت دادرسی مالیاتی استان قزوین، فقدان نیروی انسانی توانمند و آموزش دیده در سطوح اداری و شعب هیئتها است. اداره کل استان با جابجایی رؤسای گروه و امور مالیاتی مجرب و توانمند به مدیریت دادرسی میتواند در بهبود کمی و کیفی صدور آراء تاثیرگذار باشد. عدم تناسب تعداد پروندههای ارجاعی به مدیریت دادرسی جهت طرح در هیئتها با تعداد نمایندگان، عدم توسعه چارت مدیریت دادرسی و پیگیری امور رفاهی مثل ضمانت حقوقی و تردد از تهران، از دیگر مشکلات این مدیریت دادرسی است.
5- سیاستگذاریهای مرکز دادرسی مالیاتی در بهبود وضعیت مدیریتهای دادرسی چقدر موثر بوده است؟ چه پیشنهاداتی برای بهبود آن دارید؟
با توجه به تجربه بیش از دو دهه کار در سازمان به جد میتوانم دوران فعلی دادرسی مالیاتی را درخشانترین دوره با رویکرد سیستمی مبتنی بر تحلیل دادهها و تاکید بر دقت در صدور آراء بدانم و از این حیث سیاستهای عملیاتی مرکز دادرسی مالیاتی با دورههای قبل قابل مقایسه نیست. بهترین پیشنهاد در شرایط فعلی میتواند سرعت بخشیدن به برنامههای جاری مرکز دادرسی از جمله کاهش تعداد سامانههای مالیاتی و تجمیع آنها در یک سامانه یکپارچه، محدود کردن ثبت آرا و تعیین مدت زمان ثبت رای از تاریخ تشکیل هیئت باشد.
6- لطفاً سه تجربه مدیریتی مهم خود از سازمان و بخصوص دادرسی مالیاتی را بیان کنید
تجربه اول مربوط به برنامهریزی مدون و زمانبندی شده اینجانب بر مبنای توانمندیهای ماموران مالیاتی در اختیار در دوران معاونت اشخاص حقوقی برای رسیدگی به پروندههای مالیاتی است که موجب شد در عرض چند ماه به رتبه اول رسیدگی کشور ارتقاء پیدا کنیم و در نتیجه این برنامه ریزی، مازاد سهمیه وصولی استان به مدت سه سال متوالی تأمین شد.
تجربه دوم ایجاد بایگانی متمرکز پروندههای مالیاتی براساس کد پستی (گشت پستی) در زمان معاونت اشخاص حقوقی و سپس معاونت اشخاص حقیقی بوده است. در نتیجه این اقدام مؤثر که تاکنون نیز در سایر نقاط کشور پیاده نشده، تمامی اماکن تجاری فاقد پرونده مالیاتی شناسایی و در نتیجه ایجاد پایههای جدید مالیاتی، وصولی مالیات استان افزایش چشمگیر داشته است.
تجربه سوم در مدیریت دادرسی مالیاتی استان بود که با ایجاد فضای همدلی و وفاق از یک طرف و برنامهریزی مدون و زمانبندی شده و با استفاده از ظرفیتهای مغفول مانده، رتبه مدیریت دادرسی مالیاتی استان از اواخر جدول به بالای جدول مدیریتهای دادرسی مالیاتی کشور ارتقاء یافت.
7- چطور تعادل بین سرعت صدور آراء و کیفیت آنها را مدیریت میکنید؟
این تعادل را از طریق استفاده از تخصص و تجربه منحصر به فرد نمایندگان و تخصیص پروندههای مالیاتی بر مبنای نوع تخصص، مشاهده روزانه برنامه هیئت و پیگیری پروندهها به صورت مرحلهای از زمان تشکیل هیئت و شروع جلسه تا زمان ثبت آراء، برگزاری جلسات مستمر برای نمایندگان بند 1 ماده 244 ق.م.م، مشخص کردن پروندههای مهم جهت تسریع در صدور آرا، اراده بر صدور رأی قبل از تصمیم بر صدور قرار کارشناسی و توزیع پروندههای با اهمیت با تعداد رای کمتر به نمایندگان مدیریت میکنم و این امر منجر به این میشود که آراء شعب مالیاتی باکیفیت و در کمترین زمان ممکن صادر شوند.
منظورم از موضوع «اراده بر صدور رأی قبل از تصمیم بر صدور قرار کارشناسی» این است که به جای اینکه مجری قرار کارشناسی مثلاً از معاونت فنی و حقوقی سازمان امور مالیاتی استعلام کند، نمایندگان هیئت حل اختلاف رأساً میتوانند با مکاتبه مرکز دادرسی مالیاتی، استعلام مربوطه را انجام دهد تا فرایند صدور رأی معطل فرایند زمانگیر قرار کارشناسی نشود.
همچنین «توزیع پروندههای بااهمیت با تعداد رای کمتر به نمایندگان» بدین معناست که پروندههایی که دارای اهمیت و ارقام بالاتر که قطعاً نیازمند بررسی دقیقتر و زمان بیشتری جهت اخذ تصمیم و صدور رای نسبت به پروندههایی که دارای ارقام مالیاتی کم و پیچیدگی کمتر هستند و لذا هنگام توزیع پروندهها جهت طرح در شعب حل اختلاف مالیاتی، باید توازن از لحاظ تعداد پروندههای مختلف حفظ شود تا فرایند صدور آرا دچار تاخیر نشود. مثلا به این صورت که توزیع پروندهها به صورتی انجام شود که به نمایندگانی که پروندههای با ارقام بالاتر و پیچیدهتر ارجاع میشود، نسبت به سایر نمایندگان که از این نوع پروندهها ندارند، تعداد پروندههای کمتری ارجاع شود تا هم فرصت و زمان کافی جهت صدور رأی داشته باشند و هم از بروز خطا و صدور قرار کارشناسی احتمالی که منجر به اطاله دادرسی میشود، جلوگیری شود.
8- به نظر شما بزرگترین تغییر در دادرسی مالیاتی طی دو سال اخیر چه بوده است؟
تغییر روشهای ارزیابی عملکرد و تحلیل امور از سنتی به سیستمی و بکارگیری سامانههای مرتبط، عمدهترین سیاست عملیاتی و ایجاد فضای دوستی و احترام در تمامی سطوح مرکز و مدیریت دادرسی از عمدهترین سیاستهای رفتار سازمانی مرکز دادرسی مالیاتی در دو سال اخیر بوده است. دیگر تغییرات مهم ایجاد شده در این دوره زمانی عبارتند از: ایجاد سامانه یکپارچه دادرسی مالیاتی، اهمیت دادن به رفاه کارکنان و تخصیص اماکن رفاهی به کارکنان دادرسی مالیاتی، اهمیت دادن به آموزش و سطح یادگیری کارکنان در تمامی سطوح (نمایندگان بند 1 ماده 244 ق.م.م، کارمندان دبیرخانه، کارشناسان ثبت رای و ....) و ایجاد انگیزه و افزایش حق الزحمه نمایندگان بندهای 2 و 3 ماده 244 ق.م.م.
9- اگر محدودیت منابع نداشتید، چه پروژه یا تغییری را در مدیریت دادرسی آغاز میکردید؟
تغییر قوانین مربوط به جذب نمایندگان بند 1 و برگزاری آزمون فراگیر کشوری و استخدام افراد با تحصیلات مرتبط بعنوان نمایندگان هیئتهای حل اختلاف مالیاتی از ایدههای آرمانی اینجانب بوده است. ایجاد هیئتهای حل اختلاف مالیاتی اشخاص حقیقی و حقوقی در شهرستانها، نوبت دهی سیستمی اتاقهای نمایندگان هیئت در روز تشکیل جلسات هیئت حل اختلاف مالیاتی و همچنین استقرار تیم متخصص مجریان قرار کارشناسی در مدیریتهای دادرسی مالیاتی و منفک شدن آنها از ادارات کل امور مالیاتی، سایر پروژهها یا تغییراتی است که آغاز میکردم.
10- مهمترین انتظارات و دغدغههای مؤدیان در مراجعه به واحد دادرسی چیست؟
رعایت عدالت و بررسی دقیق مستندات ارائه شده و رعایت تکریم همواره از مطالبات مؤدیان مالیاتی بوده است. سایر انتظارات و مطالبات مودیان، کاهش زمان انتظار از زمان عدم توافق ماده 238 ق.م.م در اداره کل امور مالیاتی و طرح پرونده در هیئت حل اختلاف مالیاتی، ثبت و صدور آرا در کمترین زمان ممکن و همچنین تشکیل هیئتهای حل اختلاف مالیاتی در شهرستانهای مربوطه و عدم طرح این پروندهها در مرکز استان است.
11- چه اقداماتی برای بهبود رضایت مؤدیان مالیاتی در فرآیند دادرسی انجام دادهاید؟
برخورد توأم با احترام با مؤدیان اولین توصیه بنده به همکاران اداری و نمایندگان شعب برای تکریم مؤدیان مالیاتی بوده است. سایر اقداماتی که در این زمینه انجام داده ایم، عبارتند از: ایجاد فضای فیزیکی مناسب برای مراجعان به مدیریت دادرسی و تعبیه صندلیهای مناسب در سالن انتظار، نصب تابلوها و برچسبهای راهنما برای دسترسی سریع و آسان مؤدیان به واحدهای مرتبط، پیگیری اعتراضات احتمالی مؤدیان از روند دادرسی حصول نتیجه و تأمین رضایت آنها، به حداقل رساندن زمان طرح پروندهها در دادرسی مالیاتی و همچنین برگزاری جلسات هیئتهای حل اختلاف مالیاتی اشخاص حقیقی در برخی از شهرستانهای استان.
12- چه ابزار یا مکانیزمی برای ثبت و پیگیری اشتباهات و کمکاریها در واحدتان وجود دارد؟
از آنجایی که روند امور به صورت سیستمی طراحی شده است، هرگونه بروز خطا و اشتباه سهوی یا عمدی سبب اختلال در انجام وظایف نفر بعدی میشود و در نتیجه، بصورت خودکار مشخص شده و برای رفع آن اقدام عاجل صورت میپذیرد.
13- آیا تاکنون مجبور به اتخاذ تصمیم سخت برای برخورد با کمکاری یا تخلف بودهاید؟ چگونه مدیریت کردید؟
بله، مقوله نیروی انسانی در سازمانها از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است و در هر شرایطی برخورد متناسب با خود را میطلبد ولی بطور کلی، بنده معتقد به رهنمودهای کلامی و تخصیص و تعدیل متناسب پاداش یا اضافه کاریهای تشویقی برای پرسنل هستم.
14- یکی از اشتباهاتی که مرتکب شدید و از آن درس گرفتید چه بوده است؟ اگر به عقب برگردید چه کاری را انجام نمیدهید؟
یکی از اشتباهات بنده در طول دوران خدمتم در سازمان، عدم تخصیص زمان کافی به مباحث آموزشی عمومی و فنی و تخصصی بوده است و اگر زمان به عقب برگردد قطعاً به دورههای آموزشی سازمان بسنده نخواهم کرد.
15- مهمترین رمز موفقیت تان را چه می دانید؟
خوشبختانه در تمامی پستهای مدیریتی تجربه موفقی داشتهام و عامل این موفقیت را پس از استمداد از خداوند، پشتکار و جدیت در انجام امور با پیگیری مستمر بدون اعمال نظرات منفعت طلبانه اشخاص میدانم. توکل به خداوند متعال در تمام مراحل باور من بوده است .
16- اگر صحبتی با همکاران خود در سازمان و مدیریتهای دادرسی دارید، بیان کنید.
سازمان امور مالیاتی از نهادهای حاکمیتی است و در نتیجه، ضرورت دارد همواره حساسیت اشتغال در چنین سازمانی برای مسئولین به سبب ایجاد مقولههای انگیزشی و برای کارکنان مالیاتی به لحاظ ایجاد رضایتمندی در واحدهای اقتصادی و عموم مؤدیان مورد توجه قرار گیرد.